Onze derde reeks RAWreports bracht ons bij enkele Belgische en Nederlandse muzikanten.
Doel was te polsen naar hun favoriete instrument, hun verhaal te brengen gecombineerd met één of meerdere portretfoto's. Onze verlaggevers en fotografen kwamen terug met een aantal erg leuke en/of verrassende portretten.
Het is wel even wennen om mijn interview met Bert van den Meerschaut via een videochat te moeten doen. Het is echt wel wat anders dan wat we gewend zijn tijdens de festivals waar ik de mannen van Prima Nocta tegenkom.
Maar goed, zittend achter de laptop, ik met mijn flesje water en Bert met zijn Belgisch biertje (jaloers! Die gaan we inhalen) maken we er een gezellig gesprek van. We trappen het interview af met de vraag, wie is Bert van den Meerschaut?
Het directe antwoord is: “Doedelzakspeler bij Prima Nocta.”
Bert een muzikant in hart en nieren is. Natuurlijk is de introductie iets uitgebreider maar dit omschrijft eigenlijk wel alles. Bert is 33 jaartjes jong en woont eigenlijk al zijn hele leven in West-Vlaanderen. Naast zijn muziek heeft Bert een baan die de rekeningen betaalt.
Van jongs af aan is Bert al met muziek bezig. Sinds hij bij Prima Nocta speelt is het eigenlijk alleen maar meer geworden. Toch is zijn muzikale route naar het bespelen van de Duitse doedelzak een lange weg geweest.
Op zijn zesde begon Bert, door zijn ouders, met notenleer en klassiek blokfluitles. Lachend vertelt hij dat de eerste twee jaar van zijn muzieklessen geen succes waren. “De lessen waren wel leuk, maar thuis deed ik er niets aan. In mijn derde les jaar motiveerde mijn ouders mij om wat meer thuis te gaan oefenen. Toen werd het spelen ook leuker. Na dat jaar was ik goed genoeg dat ik bij het jeugdorkest mocht spelen en dat heb ik 7 jaar gedaan.” In die zeven jaar heeft Bert meerdere blaasinstrumenten gespeeld maar is eigenlijk altijd bij de fluit gebleven.
Toch kon liefde voor het muziek maken niet op tegen de afleidingen die een gezonde zestienjarige jongen tegenkomt. Op die leeftijd zijn andere dingen belangrijker. De instrumenten en het orkest werden ingeruild voor met vrienden in het jeugdhonk bier drinken.
Na 10 jaar niet gespeeld te hebben was er tijdens een jamsessie bij een kampvuur ineens een Ierse fluit (thin whistle) die in zijn handen belande. Dit was zo leuk dat Bert zijn passie voor muziek maken weer terugvond. Meer gericht op het leren spelen van Ierse muziek leerde Bert verschillende Ierse fluiten spelen. Een paar jaar later werd hem gevraagd voor een project om de Duitse doedelzak te leren spelen. Dit was het begin van de Bert die nu bij Prima Nocta speelt.
Prima Nocta is, voor de mensen die hen niet kennen, een groep van mannen die stoere bombastische folk muziek maken met voornamelijk Duitse doedelzakken. Echter wordt er ook gebruik gemaakt van verschillende fluiten, bouzouki, didgeridoo, viool en drums.
Ze zijn voornamelijk in de folk- en fantasiescene van het westen van Europa zeer populair. Door velen ook wel liefkozend, de blote basten brigade genoemd.
Ze hebben drie albums uitgebracht. Het laatste album Lost in Time zag in 2017 het daglicht. Op het moment zijn de heren bezig met de opnames voor het volgende album.
Het verhaal van hoe Bert uiteindelijk bij Prima Nocta als muzikant belandde is er één voor de boeken.
Bert vertelt: “In het jeugdhonk leerde ik, mijn nu goede vriend, Kwintijn kennen. Kwintijn speelde al een tijdje doedelzak en regelde dat Prima Nocta in het jeugdhonk speelde."
Bert vertelt hoe hij die avond beleefde, een verhaal die op mij overkomt als een ware jongensdroom. "Lekker brutaal melde Kwintijn dat hij best wel doedelzak kon spelen en graag bij Prima Nocta zou spelen. De band vond het prima dat hij mee wilde spelen daar, maar om een vast lid van de band te worden, moest hij zich wel eerst bewijzen. Die avond bleek Kwintijn goed genoeg te zijn en werd na een tijdje een vast lid van Prima Nocta.”
Zoals ik zeg, Bert vertelt het verhaal als een waar jongensdroom en een stel stoere mannen bij elkaar, maar feit is, Kwintijn was gewoon op de juiste plek op het juiste moment. Prima Nocta was opzoek naar een extra muzikant en Kwintijn's vrienden vertelde Edwin in alle enthousiasme dat hij doedelzak speelde. Van het een kwam het ander.)
Een aantal jaren later begon Prima Nocta steeds bekender te worden en ze gingen steeds meer shows spelen. Om de lasten van de opbouw en afbouw voor de vele shows wat te verlichten, stelde Kwintijn voor, dat Bert als roadie mee op tour zou gaan. Tijdens zijn jaren als roadie heeft Best de tijd genomen om de Duitse doedelzak goed te leren te spelen, dus toen Kwintijn, in 2017, stopte met Prima Nocta was het niet meer dan natuurlijk dat Bert het stokje overnam.
Over de periode van 10 jaar geen muziek maken zegt Bert: “Het is eigenlijk wel heel goed geweest. Veel klassiek geschoolde muzikanten kunnen niet zonder partituren spelen. Ze kunnen het niet los laten. Ik was net zo. Als je dan ineens zonder partituren muziek moet spelen weet je gewoon niet wat je met je instrument aan moet. Door 10 jaar niet te spelen heb ik dat los kunnen laten.”
“In de folkmuziek heb je bijna geen partituren; sterker nog, bij Prima Nocta hebben we eigenlijk niets op papier staan. Je moet gewoon weten wat je met je instrument moet doen.”
Aangezien Bert meerdere blaasinstrumenten kan bespelen en ook wel eens andere instrumenten heeft geprobeerd, is het voor mij niet direct voor de hand liggend dat die Duitse doedelzak ook wel zijn favoriete instrument is. Daarom vraag ik toch even naar wat nou eigenlijk zijn favoriete instrument is. “Ja toch wel de Duitse doedelzak. Ook al heb ik andere instrumenten gespeeld, het geluid van een doedelzak heeft mij altijd wel aangetrokken,” antwoordt hij. “Het is geen gemakkelijk instrument. Het kost tijd en veel oefenen om de techniek goed onder de knie te krijgen en daardoor ga ik het alleen maar leuker vinden. Al blijf ik wel een voorliefde houden voor de Ierse fluit.”
Voor de mensen die helemaal niet bekend zijn met een doedelzak, de Duitse doedelzak (in het geval van Prima Nocta zijn ze gemaakt door Jens Güntzel) is iets anders dan een Schotse doedelzak die men over het algemeen kent. De Duitse doedelzak is veel bombastischer. Niet alleen in uiterlijk maar ook in geluid. Als je kijkt op foto’s van Prima Nocta, In Extremo of Corvus Corax, zul je zien hoe stoer en gedetailleerd het uiterlijk van de Duitse doedelzak is.
“Het geluid van de Duitse doedelzak leent zich gewoon heel goed voor wat we doen met Prima Nocta. Maar je moet de techniek wel kennen want anders klinkt elke doedelzak vals,” vertelt Bert. “Ook leent de Duitse doedelzak zich veel beter voor samenspel. Eigenlijk klink hij alleen goed met meerdere doedelzakken. Waar een Schotse doedelzak prima alleen klinkt.”
Op de vraag of hij ook graag naar doedelzak muziek luistert zegt Bert enthousiast “Ja”. Eigenlijk luistert hij heel veel verschillende soorten folk. Vooral ook folk metal, of metal met oude/middeleeuwse instrumenten erin. Bands zoals Wolfheart en Equilibrium.
Volgens Bert kun je de Duitse doedelzak in elke setting wel spelen. De grote festivals zoals Castlefest met veel publiek zijn altijd fantastisch maar in een kleine setting is er meer contact met het publiek. Een groot publiek los zien gaan is mooi. De interactie met een klein publiek direct voor je podium is ook heel erg fijn.
Zelf heeft hij dan ook zijn mooiste herinneringen aan optredens in verschillende settingen. Castlefest en dat soort grote evenementen is altijd genieten maar echt heel bijzonder was het optreden in een ruïne van een oude kathedraal.
Omdat Bert voor mijn gevoel best wel een bijzondere ontwikkeling naar zijn tegenwoordige status als muzikant heeft gehad, stel ik hem de vraag: “Welke tip heb jij voor iemand die wil beginnen met een muziekinstrument te leren bespelen?” Daarop schiet Bert in de lach, volgens hem is dit een leuke vraag en iets waar hij uren over kan praten: “Tip 1, je bent nooit te oud om te leren. Iedereen kan muziek leren spelen, leeftijd is daar geen factor in. Ook al is het geen aangeboren gave, met genoeg inspanning kan je een instrument leren spelen.”
“Daarbij volgt automatisch tip 2, ‘When you start up, you are gonna suck’. Dus houd vol.
Ja, je maakt fouten en ja je gaat vals klinken maar het belangrijkste is dat je ervan leert en het volhoudt. Na een jaar ga je zien dat je het steeds beter kan.”
Bert vervolgt zijn tip met zijn ervaringen over het leren spelen van instrumenten. Als een linkshandige is het leren spelen van snaarinstrumenten vooral een duurdere aangelegenheid. Het is toch een stuk kostbaarder om een gitaar voor linkshandig te kopen. Je kunt het wel op een rechtshandige gitaar leren maar het kost veel tijd en geduld.
Bij fluit en doedelzak is het probleem toch minder, omdat je de vingers hetzelfde plaatst als een rechtshandige. En toch, zeker met een doedelzak, het is pas als je de techniek onder de knie hebt dat je stopt met vals klinken en echt muziek gaat maken.
Als laatste kan ik natuurlijk niet om de huidige situatie heen. Ook voor Prima Nocta is de corona er hard ingeslagen en zijn bijna alle evenementen en concerten gecanceld.
Omdat het in België niet goed te doen is om fulltime muzikant te zijn is Bert nu eigenlijk wel blij dat hij een baan heeft die de rekeningen betaalt.
“Liever was ik fulltime muzikant geweest maar dat is niet echt makkelijk. Alleen als je echt al heel groot bent is dat financieel haalbaar. Had de band in Frankrijk gezeten was dat beter te doen geweest, daar is het allemaal iets anders geregeld.”
Aangezien één van de leden in Frankrijk woont, was samen oefenen ook lange tijd niet mogelijk. Toch zijn er nieuwe nummers geschreven en wordt er nu in de studio hard gewerkt aan een nieuw album.
“Dat is dan wel weer de positieve kant, we hebben nu de tijd om een nieuw album op te nemen. We hebben ook hun eerste covidproof show gehad. Hopelijk volgen er snel meer.”
Daar hoop ik ook echt wel op. Het gesprek met Bert heeft me helpen herinneren dat ik de mannen, en de dames die altijd mee reizen, van Prima Nocta echt wel mis. De covidcrisis kan niet snel genoeg over zijn.
Info Facebook - Bert van den Meerschaut
Facebook - Prima Nocta
Website - Prima Nocta
#rawreports #muzikantenintrumenten #favorieteinstrument #mariellegrootobbink #johnvandemergel #bertvandenmeerschaut #primanocta #bagpipes #Duitsedoedelzak