vrijdag 6 december 2019, De Vereeniging (Nijmegen) | foto's: Femke Valks
Bij het uitdoven van de NWOBHM en te midden van het Bay Area Thrash geweld gooiden 5 Britten, waaronder een boomlange Schot, 2 eigenzinnige Progrock albums op de markt. Tussen 1985 en 1988, na het verschijnen van 2 verdere albums, bereikte de groep haar commerciële hoogtepunt, om dan te vernemen dat hun bizarre frontman het solo pad verkoos. Al vlug werd Steve Hogarth als vervanger aangetrokken en knoopte Seasons End (1989) vrijwel naadloos aan bij zijn voorganger. De verkoop volgde echter niet en na een verplicht nummertje (Holidays in Eden, 1991) en een donker complex conceptalbum (Brave, 1994) stonden de 5 er plots helemaal alleen voor. Niet de boeken toe echter maar systematisch alles in eigen handen nemen: Marillion wordt gezien als de 'crowdfunding’ pioniers.
30 jaar na de frontman wissel staat de band er sterker dan ooit. Financieel en artistiek onafhankelijk brachten ze in 2016 F.E.A.R. (Fuck Everyone And Run) uit. Het album had evengoed na Seasons End kunnen komen omwille van de complexe en toch erg toegankelijke nummers. Hun Marillion Weekends verkopen in no time uit en zo ook hun concerten in de Royal Albert Hall waar ze in 2017 voor het eerst met hun 'friends from the orchestra' optraden. Een succesformule die ook dit jaar wordt doorgetrokken. Een dikke vinger richting de platenmaatschappijen en media die nooit in hen geloofden. Een dikke 'merci' aan hun legertje trouwe fans die dit allemaal mogelijk hebben gemaakt.
Want geloof het of niet, het prachtige De Vereeniging was reeds maanden op voorhand uitverkocht, net als de dag erop TivoliVredenburg. "Goh" hoor ik enkele snoeven "dat zijn maar kleine zaaltjes hoor." Sure, maar beide samen en het feit dat er nog ruimschoots de tijd was, duid erop dat ze evengoed een AFAS Live hadden kunnen uitverkopen. En dat voor een band die in feite nog steeds enkel de fans achter zich heeft. Chapeau!
Ik ben nooit echt fan geweest en ben hen tussen 1991 en 2016 helemaal kwijt geraakt. Hier moest ik echter bij zijn. Hoe zouden ze op vandaag klinken: muzikaal vanzelfsprekend top, maar wat met de stem van Hogarth die het zichzelf zelden makkelijk maakt en wat met de 4 snaar en 2 blaasinstrumenten die de zo al volle sound nog eens komen 'versterken'?
Wat voorbereiding leert dat we door de 30 jaar met Hogarth als zanger gaan, wat betekent dat ik welgeteld 2 nummers ken en dat geen enkele échte 'hit' zal worden gespeeld. Fine with me!
Stipt om 20u30 komt het Praise Of Folly string quartet (3 violen en een contrabas) samen met Sam Morris (french horn) en Emma Halnan (flute) uit de coulissen. Ze nemen op een verhoog centraal op het podium plaats, geflankeerd door het drumstel en de keyboards. Om maar even aan te geven dat ze écht wel een belangrijk onderdeel van het geheel vormen.
Dat wordt bij de stevige opener Gaza meteen duidelijk: naast vanzelfsprekend en regelmatig een hoofdrol voor de fantastische solo’s van Steve Rothery krijgt de flute een belangrijke plaats. Na een dikke 18 minuten is ook mijn eerste vrees - dat het allemaal wel eens tè bombastisch zou kunnen worden - in het niets verdwenen. Zowel Steve Rothery (gitaar) als Mark Kelly (keys) laten een groot deel van hun partijen over aan het sextet, waardoor het op geen enkel moment teveel wordt. In tegendeel zelfs, bij elk nummer is de balans perfect, vullen de muzikanten elkaar schitterend aan en blijft er toch 'ruimte' vrij.
Dat blijkt opnieuw tijdens het prachtige Seasons End, waarbij de strijkers een echte meerwaarde zijn en uiterst mooi blenden met de gitaar en keys en elke instrument subtiel accenten zet. Het nummer wordt - met een vette knipoog - opgedragen aan Mike Pompeo en ondersteund door visuals op een enorme backdrop. In feite hoefden die visuals niet gezien de schitterende lichtshow voldoende sfeer creëert én de projectie niet echt glashelder is. Hogarth gooit zich vocaal helemaal en mijn tweede vrees smelt als sneeuw voor de zon: wat een stem heeft die man. Hij kan dan ook zo goed als alles aan en schakelt van zacht zalvend naar krachtige, volle uithalen. Kinlade bij momenten naar beneden voor zo'n stemcontrole.
"Nu we met 11 op het podium staan valt er eindelijk eens iets te zien tijdens onze shows" grapt Hogarth, die de versterking lijkt te willen voorstellen maar dan aangeeft dat hij er later wel op terug komt. Dat gebeurt niet. Vergeten? Niet getreurd echter want de strijkers zetten een donkere sfeer neer bij Estonia en de horn vult aan met diepe klanken. Wanneer Rothery zijn gitaar laat galmen op een manier die je herkent van David Gilmour en Hogarth er terug die stem over weeft, kan je niet anders dan het drama dat zich destijds afspeelde, voelen. Als is Pete Trewavas (bass) naast de frontman de meest beweeglijke op het podium, samen met Ian Mosley (drums) blijft hij muzikaal op de achtergrond zijn ding doen.
Tijdens Hollow Man neemt Hogarth plaats achter de piano, wat hij verder nog geregeld doet wanneer hij niet de gitaar omgord of theatraal de nummers kracht bij zet. Ditmaal horen we de contrabas de sfeer bepalen en vallen de andere instrumenten geleidelijk in aan waardoor dit vrij ingetogen nummer lichtjes aanzwelt.
Tijd voor het hoogtepunt van de avond, voor mij toch: het magistrale opus in vier delen, The New Kings. Het thema: het alles verscheurende beest genaamd kapitalisme domineert onze maatschappij, de kloof tussen rijk en arm wordt alsmaar groter, geld en macht primeren boven menselijke waarden. Kortom: we helpen de wereld naar de kloten! Hogarth haalt nu als een volleerd showman zijn hele arsenaal aan 'podiumkunsten' boven om ons mee te sleuren in het verhaal. Vocaal weet hij opnieuw te vertederen en rauw te geselen. Gedurende een fantastisch gelaagde 17 minuten worden we systematisch naar een oer krachtige finale geleid. Wat deze song onderscheid van de opener en afsluiter van deze avond is zijn toegankelijkheid door de prachtige melodieën. Wanneer Hogarth orakelt: "On your knees, peasant! You're living for the new king" heb ik zin te buigen voor de man en zijn band.
Tijdens de volgende twee nummers mogen we dan even op adem komen. Eerst horen we Rothery op akoestische gitaar en krijgt Kelly een glansrol. Daarna gaat het er terug wat heviger aan toe. Dit als voorbode van The Great Escape waar, op een ingetogen intermezzo op flute na, het geweld in alle (schreeuwerige) hevigheid losbarst. De reguliere set sluit machtig af.
De eerste bisronde bestaat uit twee nummers die mij niet echt kunnen bekoren, al wordt het poppy Seperated Out plots een waar feestje wanneer de strijkers los gaan met een stukje Kashmir. Zalig! Op de setlist staat het nummer trouwens als Zeparated Out genoteerd. Hoe professioneel het er allemaal aan toe gaat merken we wanneer de zangmicrofoon het begeeft na een tik van Hogarth: binnen enkele seconden is er al een nieuwe beschikbaar en hebben we slechts 1 of 2 lijntjes tekst niet kunnen horen.
Op het scherm valt het doet en dan denk ik als (Marillion) leek dat het afgelopen is. Maar neen, nog geen 3' later staat iedereen terug klaar voor de grote finale. This Strange Engine is een waar monster dat een andere, stukken minder toegankelijke kant van de band toont. Complexiteit en virtuositeit troef en een song waar geen einde aan lijkt te komen. Nergens een houvast waar ik me aan kan vast klampen en ergens ben ik dan ook blij dat het na 15 minuten (en dus een show van 2u) afgelopen is. Tuurlijk waren er ook hier schitterende momenten zoals de spacy keyboard solo van Mark Kelly én, jawel, nog een bloedmooie solo van Steve Rothery, met véél gevoel en ruimte om de noten te laten zweven. Een schitterend optreden in een prachtige zaal met een uitstekende akoestiek...wat wil een mens nog meer? Nog zo'n avond natuurlijk, maar dan in Utrecht, de volgende dag.
Setlist
Gaza Seasons End Estonia Hollow Man The New Kings Man of a Thousand Faces The Sky Above the Rain The Great Escape encore1 Fantastic Place S(Z)eparated Out encore2 This Strange Engine