vrijdag 20 september 2019, De Roma (Antwerpen) | foto's: Sven Togni
In een muisstille zaal klinken de eerste ukelele tonen die Creep van Radiohead aankondigen. Onversterkt galmt een stem door de Roma en vult de ruimte volledig. Amanda Palmer is een artiest met een ongeëvenaarde intensiteit. Haar zien optreden voelt als thuiskomen. Dus nee, Amanda, we DO belong here and you’re making us feel so fucking special.
13 jaar. Zo lang is het geleden dat ik Amanda ‘Fucking’ Palmer voor het eerst zag met de Dresden Dolls. De AB daverde die avond op zijn grondvesten. Ik vertel nog altijd over dat optreden alsof het gisteren was. Net zoals die eerste keer met de Dolls is het altijd een even intense als louterende ervaring. Geen enkele andere artiest heeft me ooit al zoveel emoties tegelijk laten beleven. Met een brede glimlach op mijn gezicht zit ik wenend als een klein kind te luisteren naar In My Mind. Ik, samen met de rest van de zaal trouwens, die nog steeds in een eerbiedige stilte gehuld is tot het eind van het nummer waarna er een oorverdovend applaus losbarst.
De rauwe eerlijkheid van de tour rond het album There Will Be No Intermission heeft zijn impact gehad op Amanda. Elke avond minimum drie uur lang de meest persoonlijke verhalen vertellen over abortus, haar miskraam en de dood van mentor, beste vriend en vaderfiguur Anthony hakt er natuurlijk in. Daarom besloot ze in Antwerpen, net zoals een dag eerder in Essen, haar fans te laten beslissen wat ze speelde. Veel van de gekozen nummers kwamen uiteindelijk toch van die plaat dus kregen we een light versie van de geplande show. Waar sommige fans initieel wat teleurgesteld waren, was dit gevoel al helemaal verdwenen na die eerste twee nummers.
Voor Astronaut legt ze de ukelele aan de kant en valt ze haar piano aan met een oerkracht die alleen AFP bezit. Soms lijkt het alsof ze aan het vechten is met de noten, elke toets die ze beroert een uitroepteken om haar woorden te onderstrepen. Wanneer ze overgaat in Seeräuber-Jenny uit The Threepenny Opera van Kurt Weil en Bertolt Brecht emuleert ze geheel eigenhandig de punk cabaret sound van de Dresden Dolls.
Ze vertelt over haar abortus toen ze 17 was. Hoe ze zich door een massa fundamentalisten wrong die haar bestookten met foto’s van bloederige foetussen. Hoe ze jarenlang probeerde om een nummer te puren uit deze ervaring. Haar eerste poging was Oasis, een lied met een opzwepende melodie en tekst die weinig aan de verbeelding overlaat. Ze kreeg heel wat kritiek te verwerken dat ze in dat nummer te licht gaat over abortus en verkrachting en het daardoor zou minimaliseren. Amanda zelf ziet het alsof ze er een licht op schijnt en het bespreekbaar maakt. Niemand lijkt erover te praten hoewel de statistieken ons vertellen dat heel wat vrouwen al een abortus hebben ondergaan. (sidenote: 13% van de zwangerschappen in 2011 in België werden afgebroken.) Haar Voice Mail For Jill is dan ook een ode aan alle vrouwen die dit gevoel alleen hebben doorgemaakt, een ruggesteun van begrip voor alles wat daarbij komt kijken.
Ze schijnt haar volgende spotlight op een andere levenservaring die heel wat vrouwen met haar delen en waar ook nauwelijks een woord over wordt gerept. Ze neemt ons mee naar de Kerstmis toen ze klaarstond om haar nieuwe zwangerschap met de wereld te delen. Het moment, even later, waarop ze te horen krijgt dat haar kind geen hartslag meer heeft. Hoe ze zich van de feestelijkheden wegtrekt en afzondert in een wellness center waar ze zichzelf een massage had cadeau gedaan. Om dan te beseffen dat het een zwangerschapsmassage was en daarna te ontdekken dat haar masseuse ook net een miskraam had gehad. Hoe die vrouw haar volgende afspraak annuleert en ze twee uur lang samen hebben gehuild om hun verlies. Later op de avond volgde de miskraam die ze zelf nog te verwerken had. Die ze helemaal in haar eentje onderging op de kamer. Ze eindigt met te vertellen hoe ze achteraf buiten stapte en hoe koud het was, en stil. Het besef dat doordrong hoe onwezenlijk groot dategene was dat ze net helemaal alleen had overwonnen. Een zucht na dit verhaal zet ze Let It Go uit de film Frozen in.
Dit is een plaat waar ik op een ander moment gillend de zaal van zou uitlopen. Het krijg hier een compleet andere bijklank en diepgang. ("The wind is howling like this swirling storm inside, Couldn't keep it in, heaven knows I've tried, Don't let them in, don't let them see, Be the good girl you always have to be, Conceal, don't feel, don't let them know, Well, now they know"). AFP maakt er simpelweg haar eigen nummer van. Het vuur waarmee ze zich in de song gooit en beukt op de piano heeft een verbijsterend effect. “Unapologetically balls-out” zoals ze het zelf ooit noemde.
Elke song neemt je mee op een reis van hoogtes en laagtes. Bigger on the Inside, met die simpele maar krachtige ukelele tonen en hartverscheurende tekst breekt het publiek. ("And I tried to call my brother, But he no longer exists"). Met A Mother’s Confession tovert ze opnieuw een lach op de betraande gezichten door de bloedeerlijke en tedere anekdotes van een overdonderde nieuwe moeder. Een onopzettelijke winkeldiefstal (of twee), te snel rijden omdat je kind schreeuwt van de honger, een verloren paspoort, een geliefd deken dat uiteindelijk het verkeerde blijkt te zijn. ("But everything is relative and everyone's related, I can't do that much right now, But take care of this baby, I figure everything's technically all right, If at least this baby doesn't die"). Om dan meteen weer neergeslagen te worden door de passage van de oudere vrouw in de koffiezaak: “And she said she had a daughter who was grown, And then she paused and said she also had a son.” Boem. Mokerslag. Het finale refrein met het publiek als achtergrondkoor dat zachtjes meezingt (“At least the baby didn’t die”) is een zoveelste kippenvelmoment. Geïnspireerd door Bill Hicks en haar Patrons maakte ze It’s Just A Ride waarin ze sust met de woorden “Come out darling, And don't you cry, It's just a ride”. Omdat de muziek zo eerlijk uit het leven gegrepen is, voelt het allemaal heel kortbij. Ook al is Palmer soms heel letterlijk, toch kan iedereen er zijn verhaal aan ophangen.
Dan moet ik het nog hebben over de onvoorwaardelijke liefde van het publiek tijdens een AFP optreden, één van de zovele sterktes van Palmer. Dankzij haar overtuiging, haar Patreon die haar door crowdfunding toelaat volledig vrij haar eigen ding te doen, haar radicale empathie, toegankelijkheid en luisterend oor voor elke fan heeft ze een eigen community gecreëerd. De Facebookgroep die ze rond haar Patrons opgebouwd heeft zorgt ook voor connectie wanneer de Palmer-karavaan ons kleine land weer verlaat. Daar deelt iedereen zonder schroom of onzekerheid, daar lééft de radicale empathie. Of je daar nu deel van uitmaakt of niet, je voelt het voor, tijdens en na de show. Het voelt als rondwaren in een veilige haven. Iedereen loopt met dezelfde hemelsbrede glimlach op zijn gezicht, vol verwachting of ontlading. De warmte van haar publiek straalt naar haar uit. Zij verwerkt dat in haar muziek en gooit het met evenveel gretigheid terug naar het publiek. Een uitwisseling waar zoveel kracht van uitgaat, dat ik je alleen kan aanraden het ook eens te beleven.
Drie uur lang zaten we met zijn allen geboeid op onze stoel. Drie uur waarin Palmer zich volop gaf op het podium. Nadat ze nota bene ook vroeg uit de veren was om mee te stappen met de Antwerpse klimaatmars. Ze riep de organisatoren van het collectief Youth For Climate ook even op het podium om een woordje uitleg te geven en een hen een welgemeende knuffel te geven.
Uitmuntend songschrijfster, gepassioneerd rasartiest, voorvechter van vrouwenrechten en radicale empathie, geïnspireerd klimaatactivist, straffe schrijfster en fenomenale vrouw, sterk in haar onzekerheden. Iemand die zich hier nog afvraagt waar de ‘Fucking’ in Amanda Fucking Palmer vandaan komt? Ik dacht het niet.